Cây củ mài là thực phẩm quen thuộc của người dân Tây Bắc; đồng thời là dược phẩm làm thuốc có tác dụng mạnh gân xương, bổ ngũ tạng, chữa suy nhược cơ thể,…

• Tiểu sử thần y tái thế Trung Quốc Hoa Đà
• Mách bạn bài thuốc y học cổ truyền trị đau nhức xương khớp
• Bài thuốc trị bệnh từ vị thuốc mẫu đơn bì

Cây củ mài là thực phẩm quen thuộc của người dân Tây Bắc

Đặc điểm của cây củ mài

Theo chuyên gia Trường THPT Sài Gòn Cây củ mài thuộc họ dây leo quấn, thân nhẵn, hơi có góc cạnh, màu đỏ hồng, thường mang những củ nhỏ ở nách lá. Lá mọc đối hoặc mọc so le, hình tim, cụm hoa đơn tính gồm các bông khúc khuỷu, màu vàng. Rễ củ mài ăn sâu vào đất đến hàng mét, hơi phình ở phía gốc, củ đơn độc hoặc từng đôi, vỏ ngoài có màu nâu xám, thịt mềm màu trắng.

Để làm thuốc, người dân đào củ vào mùa hè đến thu khi cây đã lụi, mang về rửa sạch, gọt vỏ phơi sấy cho đến khô.

Theo y học cổ truyền, vị thuốc từ củ mài có tên là hoài sơn. Vị thuốc có tính bình, vị ngọt, có tác dụng ích tâm phế, bổ tỳ vị, bổ thận; tác dụng mạnh gân xương, bổ ngũ tạng, chữa suy nhược cơ thể, chữa thận suy, mỏi lưng, trị suy nhược cơ thể, bệnh đường ruột, tiêu chảy, lỵ, tiêu khát, chóng mặt, hoa mắt, ra mồ hôi trộm,…

Theo y học hiện dại, trong củ mài chứa khoảng 0.45% lipid, 2-2.8% chất nhầy, 63.25% tinh bột, 6.75% protein; đồng thời còn các thành phần khác như: allantoin, dioscin, saponin có nhân sterol, cholin các men oxy hóa, axit amin, vitamin C và các nguyên tố vi lượng khác.

Bài thuốc từ củ mài thường dùng trong Y học cổ truyền

– Ăn uống kém, khó tiêu do tỳ vị hư nhược: Củ mài 100g, đường trắng 30g, xuyên tiêu 30g, gạo nếp 1.000g, khiếm thực 100g.

Thực hiện: Củ mài, khiếm thực, xuyên tiêu đều sao qua, tán bột. Gạo nếp ngâm một đêm, vo sạch, để khô, rang chín, tán bột. Trộn đều củ mài và gạo nếp tán bột với nhau để sẵn. Mỗi lần ăn, lấy 30 – 60g pha với nước sôi và một ít đường trắng.

Củ mài có nhiều tác dụng bồi bổ và điều trị bệnh

– Điều trị suy nhược cơ thể sau rối loạn tiêu hóa kéo dài: Củ mài 12g, vỏ quýt 6g, hạt cau 10g, hạt sen 12g, biển đậu 12g, ý dĩ 12g, bố chính sâm 16g, bạch truật 12g, nam mộc hương 6g.

Thực hiện: Đem tất cả sắc uống ngày 1 thang, chia làm 2 lần. Dùng 7-10 ngày.

– Bồi bổ sức khỏe: Củ mài 50g, gạo tẻ 50g, khoai sọ 200g, nấu cháo ăn trong ngày. Món ăn thuốc có tác dụng trong việc tăng thể lực, tăng cường chức năng tiêu hóa, điều trị mệt mỏi, kém ăn, chứng đuối sức, miệng khát, hay phiền táo.

– Thích hợp cho người tỳ vị hư, khí huyết hư, hội chứng lỵ mạn tính, hư lao, khô miệng khát nước

Thực hiện: Dùng 30g củ mài, 50g gạo nếp. Tất cả đem nấu thành cháo rồi thêm đường trắng hoặc muối ăn tuỳ ý. Món ăn này có thể sử dụng quanh năm, dùng vào các buổi ăn phụ sáng và tối đều được, thầy thuốc Hữu Định – giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết.

– Trẻ em suy dinh dưỡng: Củ mài 20g, đường trắng 20g, gạo 50g, biển đậu 10g, lòng đỏ trứng gà 1 cái.

Thực hiện: Củ mài sấy khô. Trứng gà luộc bóc lấy lòng đỏ, cho vào bột gạo dầm nát trộn đều. Gạo, biển đậu đều xay thành bột. Tất cả cho vào nồi thêm 200ml nước đun trên lửa nhỏ. Khi cháo chín cho đường quấy đều, cháo sôi lại là được. Cho trẻ ăn ngày 1 lần, ăn liền 15 ngày.

– Dùng cho trường hợp nam giới di tinh, suy yếu, đau lưng

Thực hiện: Lấy 200g củ mài, 100g hạt sen, 100g củ súng và 100g ý dĩ. Đem tất cả dược liệu mang đi sấy khô, tán thành bột và uống 20g với nước cơm.

Có thể thấy củ mài có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe, tuy nhiên những thông tin trên không thể thay thế hoàn toàn cho lời khuyên của bác sĩ, thầy thuốc chuyên ngành. Đặc biệt cần lưu ý, củ mài chống chỉ định với những người thấp nhiệt thực tà nên đối tượng nay cần chú ý khi sử dụng.

Nguồn: benhhoc.edu.vn