Schizophrenia là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến cách mà bệnh nhân suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Đây là một bệnh lý phức tạp và mạn tính, thường xuất hiện ở giai đoạn trưởng thành sớm, với các triệu chứng gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Bệnh tâm thần phân liệt (schizophrenia) có triệu chứng gì?

Trong y học, các triệu chứng điển hình bệnh lý thần kinh của bệnh nhân tâm thần phân liệt được chia thành ba nhóm chính: triệu chứng dương tính, triệu chứng âm tính và triệu chứng nhận thức. Mỗi nhóm có những đặc điểm riêng biệt, phản ánh sự rối loạn trong hoạt động tâm trí của người bệnh.

1. Triệu chứng dương tính

Dược sĩ Cao đẳng Dược Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Triệu chứng dương tính (positive symptoms) là những biểu hiện có thêm các hành vi bất thường hoặc trải nghiệm mà một người bình thường không có. Đây là những triệu chứng nổi bật và dễ nhận biết trong tâm thần phân liệt, bao gồm ảo giác, hoang tưởng và rối loạn tư duy.

• Ảo giác (hallucinations): Bệnh nhân tâm thần phân liệt thường trải qua ảo giác, phổ biến nhất là ảo thanh (nghe thấy những tiếng nói không có thực). Ảo thanh có thể là những lời nói chỉ trích, đe dọa hoặc ra lệnh. Bên cạnh ảo thanh, bệnh nhân cũng có thể gặp phải ảo giác về hình ảnh (nhìn thấy hình ảnh không có thực), ảo giác về mùi, vị và xúc giác, nhưng ít phổ biến hơn.
• Hoang tưởng (delusions): Hoang tưởng là một dạng niềm tin sai lệch, không dựa trên thực tế. Bệnh nhân thường tin rằng họ đang bị theo dõi, bị hãm hại, hoặc có những khả năng siêu nhiên. Một số loại hoang tưởng phổ biến bao gồm hoang tưởng bị kiểm soát (tin rằng suy nghĩ hoặc hành động của mình bị điều khiển bởi người khác), hoang tưởng tự đại (tin rằng mình có quyền lực hoặc tầm quan trọng đặc biệt) và hoang tưởng ghen tuông (tin rằng người bạn đời không chung thủy mà không có bằng chứng).
• Rối loạn tư duy và ngôn ngữ (disorganized thinking and speech): Bệnh nhân tâm thần phân liệt thường gặp khó khăn trong việc tổ chức suy nghĩ và diễn đạt ngôn ngữ. Điều này có thể biểu hiện qua lời nói lủng củng, không mạch lạc, hoặc khó theo dõi dòng tư duy của họ. Bệnh nhân có thể nói những câu vô nghĩa, hoặc chuyển từ chủ đề này sang chủ đề khác một cách đột ngột mà không có sự liên kết rõ ràng.
• Hành vi rối loạn (disorganized behavior): Hành vi rối loạn có thể biểu hiện qua những hành động không mục đích, kỳ lạ hoặc không thích hợp với tình huống. Ví dụ, bệnh nhân có thể mặc quần áo không phù hợp với thời tiết, thực hiện những động tác lặp đi lặp lại hoặc duy trì một tư thế kỳ lạ trong thời gian dài (còn được gọi là trạng thái căng trương lực – catatonia).

Bệnh tâm thần phân liệt (schizophrenia)

2. Triệu chứng âm tính

Triệu chứng âm tính (negative symptoms) thể hiện qua sự suy giảm hoặc mất đi các hành vi, cảm xúc hoặc chức năng tâm lý mà người bình thường thường có. Những triệu chứng này có thể khó nhận biết hơn so với triệu chứng dương tính nhưng cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của bệnh nhân.

• Cảm xúc phẳng lặng (flattened affect): Bệnh nhân có thể trở nên ít biểu lộ cảm xúc, khuôn mặt vô cảm, không có biểu hiện vui mừng hay buồn bã dù trong những tình huống đòi hỏi phản ứng cảm xúc. Họ có thể không quan tâm đến những sự việc xung quanh và tỏ ra xa cách với người khác.
• Thiếu động lực (avolition): Đây là triệu chứng thiếu động lực hoặc mất khả năng khởi xướng và duy trì các hoạt động hàng ngày. Bệnh nhân có thể không còn hứng thú với những sở thích trước đây, không tự chăm sóc bản thân hoặc không có mong muốn đạt được mục tiêu trong cuộc sống.
• Suy giảm khả năng giao tiếp (alogia): Người bệnh có thể trở nên ít nói hoặc gặp khó khăn trong việc diễn đạt suy nghĩ của mình. Họ thường trả lời câu hỏi ngắn gọn, đơn giản và không thể tiếp tục một cuộc trò chuyện lâu dài.
• Thu mình và giảm tương tác xã hội (asociality): Người bệnh thường tránh xa mọi người, thu mình lại và không muốn tham gia vào các hoạt động xã hội. Sự cách biệt này có thể dẫn đến tình trạng cô lập và làm trầm trọng thêm các triệu chứng khác.

3. Triệu chứng nhận thức

Triệu chứng nhận thức (cognitive symptoms) trong bệnh tâm thần phân liệt ảnh hưởng đến khả năng suy nghĩ, tập trung và ghi nhớ của bệnh nhân. Những triệu chứng này thường khó nhận biết hơn nhưng lại là yếu tố chính gây khó khăn trong cuộc sống hàng ngày và trong quá trình điều trị.

• Giảm khả năng tập trung (impaired attention): Bệnh nhân tâm thần phân liệt thường gặp khó khăn trong việc tập trung vào một công việc hay cuộc trò chuyện. Họ dễ bị phân tâm và không thể hoàn thành nhiệm vụ đòi hỏi sự chú ý kéo dài.
• Suy giảm trí nhớ làm việc (working memory impairment): Đây là khả năng giữ và xử lý thông tin trong ngắn hạn để hoàn thành một nhiệm vụ. Sự suy giảm trí nhớ làm việc khiến bệnh nhân khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin cần thiết để thực hiện các công việc hàng ngày.
• Khó khăn trong việc giải quyết vấn đề (problem-solving difficulties): Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc suy luận, lập kế hoạch và đưa ra quyết định hợp lý. Điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng làm việc, học tập và tự quản lý bản thân.

Bác sỹ các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho hay: Bệnh tâm thần phân liệt là một rối loạn phức tạp với các triệu chứng đa dạng ảnh hưởng đến cả suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của bệnh nhân. Triệu chứng dương tính như ảo giác, hoang tưởng và rối loạn tư duy có thể dễ nhận thấy, nhưng triệu chứng âm tính và nhận thức thường âm thầm hơn, làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và can thiệp kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng của bệnh nhân và giúp họ duy trì một cuộc sống có chất lượng tốt hơn.

Nguồn:  benhhoc.edu.vn